kortizol düşüklüğü ne demek?

Kortizol Düşüklüğü (Hipokortizolizm)

Kortizol düşüklüğü, vücudun yeterli miktarda kortizol hormonu üretememesi durumudur. Kortizol, böbreküstü bezleri tarafından üretilen ve vücudun stresle başa çıkmasına, kan şekerini düzenlemesine, bağışıklık sistemini desteklemesine ve iltihabı azaltmasına yardımcı olan hayati bir hormondur. Kortizol düşüklüğü, birincil böbreküstü bezi yetmezliği (Addison hastalığı) veya ikincil böbreküstü bezi yetmezliği gibi çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir.

Nedenleri:

• Addison Hastalığı (https://www.nedemek.page/kavramlar/addison%20hastalığı): Böbreküstü bezlerinin hasar görmesi sonucu kortizol ve aldosteron hormonlarının yetersiz üretilmesi. Genellikle otoimmün bir hastalıktır.
• İkincil Böbreküstü Bezi Yetmezliği: Hipofiz bezinin yeterli ACTH (adrenokortikotropik hormon) üretmemesi durumunda ortaya çıkar. ACTH, böbreküstü bezlerini kortizol üretmesi için uyarır. Hipofiz tümörleri, ameliyat veya radyoterapi gibi nedenlerle ACTH üretimi azalabilir.
• Uzun Süreli Kortikosteroid Kullanımı: Uzun süre yüksek dozda kortikosteroid ilaçlar kullanıldıktan sonra aniden kesilmesi, böbreküstü bezlerinin kendi kortizol üretimini baskılayabilir.
• Hipotalamus Hastalıkları: Hipotalamus, hipofiz bezini kontrol eder ve bu bölgedeki sorunlar da kortizol düşüklüğüne yol açabilir.

Belirtileri:

Kortizol düşüklüğünün belirtileri kişiden kişiye değişebilir ve genellikle yavaş yavaş gelişir. Yaygın belirtiler şunlardır:

• Yorgunluk (https://www.nedemek.page/kavramlar/yorgunluk): Sürekli ve şiddetli yorgunluk hissi.
• Kas Zayıflığı (https://www.nedemek.page/kavramlar/kas%20zayıflığı): Kaslarda güçsüzlük ve halsizlik.
• İştah Kaybı (https://www.nedemek.page/kavramlar/iştah%20kaybı): Yemek yeme isteğinde azalma.
• Kilo Kaybı (https://www.nedemek.page/kavramlar/kilo%20kaybı): Açıklanamayan kilo kaybı.
• Karın Ağrısı (https://www.nedemek.page/kavramlar/karın%20ağrısı): Özellikle yemeklerden sonra artan karın ağrısı.
• Mide Bulantısı ve Kusma (https://www.nedemek.page/kavramlar/mide%20bulantısı): Sık sık mide bulantısı ve kusma.
• Baş Dönmesi (https://www.nedemek.page/kavramlar/baş%20dönmesi): Özellikle ayağa kalkarken baş dönmesi.
• Düşük Kan Basıncı (https://www.nedemek.page/kavramlar/düşük%20kan%20basıncı): Kan basıncının normalden düşük olması.
• Ciltte Koyu Renk Değişiklikleri (https://www.nedemek.page/kavramlar/ciltte%20koyu%20renk%20değişiklikleri): Özellikle cilt kıvrımlarında ve yara izlerinde koyulaşma (Addison hastalığında daha belirgin).
• Tuz İsteği (https://www.nedemek.page/kavramlar/tuz%20isteği): Normalden daha fazla tuz tüketme isteği.
• Depresyon (https://www.nedemek.page/kavramlar/depresyon): Ruh halindeki değişiklikler ve depresif belirtiler.

Teşhis:

Kortizol düşüklüğünü teşhis etmek için doktorunuz fiziksel muayene yapacak ve tıbbi geçmişinizi değerlendirecektir. Teşhis için aşağıdaki testler kullanılabilir:

• Kan Testleri (https://www.nedemek.page/kavramlar/kan%20testleri): Kan kortizol seviyelerini ölçmek için. Genellikle sabah saatlerinde yapılan testler daha güvenilirdir. ACTH seviyeleri de ölçülebilir.
• ACTH Uyarı Testi: ACTH hormonu verilerek böbreküstü bezlerinin kortizol üretme yeteneği değerlendirilir.
• İnsülin Tolerans Testi (ITT): Hipofiz ve hipotalamus fonksiyonlarını değerlendirmek için kullanılır.
• Görüntüleme Yöntemleri: Böbreküstü bezleri ve hipofiz bezinin durumunu değerlendirmek için MRI veya CT taramaları yapılabilir.

Tedavi:

Kortizol düşüklüğünün tedavisi, altta yatan nedene bağlıdır. Genellikle kortizol replasman tedavisi uygulanır. Bu tedavi, kortizol hormonu içeren ilaçların (hidrokortizon veya prednizolon gibi) ağız yoluyla alınmasını içerir. Dozaj, hastanın ihtiyaçlarına göre ayarlanır. Addison hastalığı olan hastalarda, aldosteron eksikliğini gidermek için fludrokortizon da kullanılabilir. Stresli durumlarda (cerrahi, enfeksiyon vb.) kortizol dozu artırılabilir. Acil durumlarda, kortizol enjeksiyon yoluyla verilebilir.

Önemli Not: Kortizol düşüklüğü tedavi edilmezse hayatı tehdit edebilir. Erken teşhis ve uygun tedavi ile hastalar sağlıklı ve aktif bir yaşam sürdürebilirler.